kwiecień 18, 2024

Rezultaty wyszukiwania dla: SF

piątek, 21 lipiec 2017 07:18

Thor Gromowładny #03: Przeklęty

Jason Aaron w dwóch poprzednich tomach serii „Thor Gromowładny” skupił się na historii Gorra, bogobójcy z którym przyszło zmierzyć się trzem Thorom z różnych linii czasowych. Komiksy te charakteryzował mroczny, ponury klimat, gęsta atmosfera tajemniczości i przede wszystkim ciekawa fabuła. Wykraczała ona po za ramy prostych historii o superbohaterze wymachującym młotem na lewo i prawo. W trzeciej tomie Aaron znacznie zmienia ton i tym razem stawia na lżejszą rozgrywkę.

Album „Przeklęty” zawiera trzy bardzo odmienne graficznie i fabularnie opowiadania. Otwiera go ciekawa ale jednocześnie smutna historia. Thor ukazany w niej jest jako bohater, który pomaga ludziom w bardzo wielu różnych sytuacjach, rozwiązując ich problemy. Kiedy Gromowładny odwiedza swoją dawną miłość – Jane Foster, dowiaduje się, iż choruje ona na raka. Asgardczyk zdaje sobie dopiero teraz sprawę, iż choć jest bogiem istnieją dla niego rzeczy niemożliwe do wykonania, a jego zdolności są ograniczone. Nie potrafi sobie poradzić z pozoru tak prostą dla niego rzeczą, jak uleczenie ukochanej osoby. Aaron w tej krótkiej noweli ukazał nam zupełnie inne oblicze Thora, pełne współczucia i miłości, a jednocześnie bezradności. Tą ciekawą historię wzbogaca miła dla oka oprawa graficzna. Odpowiadał za nią niemiecki rysownik Nicolas Klein oraz Chorwat Ive Scorcin, który pokolorował rysunki.

thorG3 p4

W kolejnej historii Aaron podąża już zupełnie innym schematem. Otrzymujemy typową opowieść fantasy spod znaku magii i miecza (i młota) będącą analogią m.in. do „Władcy Pierścieni”. Thor zbiera drużynę, by wspólnie stawić czoła potężnemu magowi i niegdysiejszemu władcy mrocznych elfów Malekithowi (postać tą mogliśmy oglądać również w filmie „Thor: Mroczny świat”). W jej skład wchodzą m.in. krasnolud, elf, troll czy olbrzym. Sam fakt, iż członkowie pałają do siebie nienawiścią sprawia, iż zadanie te jest trudne do wykonania. Thor musi zmierzyć się nie tylko z wrogiem, ale również rozwiązać wewnętrzne konflikty w swoim zespole nazwanym szumnie Ligą Światów. Aaron czerpie garściami to co najlepsze w powieściach heroic fantasy. Bohaterowie w pogoni za szalonym i okrutnym magiem, który pragnie odzyskać władzę nad swoim ludem, przemierzają liczne i różnorodne światy. W opowieści nie zabrakło efektowych i brutalnych pojedynków, zwrotów akcji czy motywu zdrady. Choć czytając tą opowieść cały czas ma się wrażenie, że gdzieś już to było, to ostatecznie autor potrafił zafundować czytelnikom zaskakujące zakończenie. Klimat fantasy bardzo dobrze buduje również oprawa graficzna autorstwa Rona Garneya. Dynamika oraz brutalność scen akcji została świetnie oddana. Ciekawie zostały zaprezentowane również lokacje prawie wszystkich z dziewięciu światów. Jedynie do czego mogę się przyczepić to nierówność techniczna tego rysownika. Jedne kadry są bardzo szczegółowe, inne zaś aż rażą swoją niedbałością. Sytuacja zmieniła się trochę na lepsze, kiedy do Garneya dołączyła Emanuela Lupacchino w dwóch ostatnich zeszytach.

Album zamyka krótka i dość oryginalna nowelka, którą śmiało można uznać za perełkę w tym albumie. Młody Thor na swojej drodze spotyka smoka. Może nie było by w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że stworzenie to okazuje się być swoistym odpowiednikiem Asgardczyka. Obaj mają podobne charaktery, zamiłowanie do alkoholu oraz skłóceni są ze swoimi ojcami. Czy przyjaźń między nimi okaże się możliwa? Bardzo ciekawa jest oprawa graficzna, której autorem jest Das Pastoras, hiszpański rysownik, znany polskiemu czytelnikowi z albumu „Castaka” Alejandro Jodorowsky’ego.

W trzecim albumie o przygodach Thora Jason Aaron postanowił dać odpocząć czytelnikowi po wcześniejszej ponurej i klimatycznej opowieści o Bogobójcy. Opowiadania są lekkie, czasami wręcz humorystyczne i przyjemne w odbiorze. Nie należy tej zmiany traktować jako wypadek przy pracy czy potknięcie się autora, gdyż Aaron nadal udowadnia iż jest odpowiednią osobą do tworzenia przygód Gromowładnego i idealnie czuje się w tej mitologii. Boleć może jedynie brak (mam nadzieję, że tymczasowy) znanego z wcześniejszych tomów rysownika Esada Ribica. Pojawił się on tylko symbolicznie jako autor niektórych okładek do zeszytów zawartych w tym albumie.  Jednak wizualnie doznania rekompensuje nam w swoich oryginalnych rysunkach Das Pastroras. Podsumowując, nadal stwierdzam, iż seria o przygodach Thora Gromowładnego jest aktualnie jedną z najlepszych, które ukazują się w ramach cyklu wydawniczego Marvel Now. Polecam.

Dział: Komiksy
środa, 19 lipiec 2017 17:50

"Fałszywy pocałunek" Mary E. Pearson

Wydawnictwo Initium zapowiada kolejną serię fantasy − Kroniki Ocalałych autorstwa Mary E. Pearson. Pierwsza powieść z cyklu − Fałszywy pocałunek − ukaże się w Polsce już 2 sierpnia.

Niewątpliwie warto było czekać. Tutaj nie ma miejsca na nudę, a historia od początku kryje szereg niedopowiedzeń. Ciekawość czytelnika wzrasta, wyobraźnia pracuje, gdy wkracza w świat zupełnie inny niż te, które znamy już z powieści tego gatunku. Autorka odbiega od schematów, w jej przestrzeni poruszamy się wśród Cyganów, indiańskich zwyczajów – i nie tylko.

Dział: Książki
wtorek, 18 lipiec 2017 18:10

Urok Grace'ów

River jest nowa w mieście. Jest tak zwyczajna, jak tylko może być współczesna dziewczyna. Niepozorna z wyglądu, mól książkowy, z nieciekawym drugim śniadaniem, miejscem zamieszkania i mamą, z którą nie umie się porozumieć. W tle majaczy ojciec, który niespodziewanie odszedł i inne problemy, o których na razie bohaterka tylko napomyka półgębkiem.

Całe miasto równie mocno jak podziwia i zazdrości, tak mocno żyje życiem najbogatszej rodziny nazwiskiem Grace. Wszyscy chcieliby się z nimi przyjaźnić, u nich bywać, przez nich być zauważonym lub choć trochę popławić się w blasku ich glorii.

Bliźnięta Thalia i Fenrin oraz ich młodsza siostra Summer to szkolni celebryci. Uczniowie albo ich kochają albo nienawidzą, nie ma opcji pośredniej. Młodzi Grace'owie żyją niczym bogowie, poza granicą wszelkich norm społecznych i obyczajowych. Wszystkich to oburza i bulwersuje, ale nikt nie potrafi być wobec tego obojętny. River także nie jest. Bardzo chciałaby zostać przez Grace'ów zauważona, ale doskonale zdaje sobie sprawę, że nie ma nic co by ją wyróżniało, a patentami wzdychania i uwieszania się (tak jak u innych) nie chce się posługiwać). I oto zdarza się istny cud. River zaprzyjaźnia się z Grace'ami zaczyna bywać u nich w domu, poznawać ich sekrety i ich samych. Chce odkryć magię, którą jak sama wierzy, bohaterowie się parają, a przy tym sama stać się jej częścią.

Czy nad rodem Grace faktycznie ciąży stara klątwa? Co takiego ukrywa River, dziewczyna o zmienionym imieniu? I czy naprawdę magia istnieje? Czy to może tylko kwestia woli i intencji? Autorka, jakby na przekór, bardzo długo nie daje czytelnikowi jednoznacznej odpowiedzi i chyba to jest najlepsze w całej powieści. Ta dusząca niepewność.

Gdyby natomiast odstawić otoczkę grozy i paranormalności, historia przestawiona w tej książce mogłaby być odbiciem problemów współczesnych młodych ludzi. Samotność, zagubienie, pragnienie akceptacji i rozpaczliwie poszukiwanie swojego miejsca w świecie. Z tym boryka się wielu nastolatków. Grace'owie są może i piękni i bogaci, ale gdy oczyma głównej bohaterki przyjrzymy się im z bliska, zobaczymy, że pomimo zewnętrznego blasku, wcale nie są tacy szczęśliwi, ani cudowni, jak o nich myślą mieszkańcy. Uważny czytelnik wyłapie te problemy, co tylko będzie dodatkowym smaczkiem podczas czytania. Zaburzenia jedzenia, odmienna orientacja, stalking, nadużywanie alkoholu, brak granic stawianych przez dorosłych. Grace'owie są żywym dowodem na to, że pieniądze i pozycja nie dają szczęścia. Wiele ułatwiają, to fakt, ale równie skutecznie odgradzają człowieka od prawdziwego życia.

Urok Grace'ów nie jest jednak dramatem obyczajowym, ten rozgrywa się w tle. Równie mocno zaakcentowany jest tutaj wątek czarów i czarownic. Główna bohaterka tak mocno wierzy w niezwykłość rodzeństwa, że z rozdziału na rozdział trudno oprzeć się gęstniejącej atmosferze. Podskórnie czujemy też, że River szuka magii nie tam, gdzie faktycznie się ona znajduje i dlatego zakończenie tej historii tak zaskakuje. Odkryte sekrety i odmieniona River wgniatają w fotel.

No cóż, dałam się zwieść. Spodziewałam się kolejnego romansu z wątkiem paranormalnym, a tymczasem dostałam niesamowity thriller z pogłębioną analizą psychologiczną. Co z tego wyniknie? Otóż, doczytałam na Goodreads, że istnieje część druga tej historii i zastanawiam się, o czym będzie oraz jak przerwane wątki będą kontynuowane. Autorka zaczęła opowieść z bardzo wysokiego pułapu i moje wymagania czytelnika są teraz dość duże. Czy im sprosta? Nie będę się martwić na zapas.

Jeśli zaś idzie o część pierwszą to Urok Grace'ów niewątpliwie może pretendować do wakacyjnego top 10, ma bowiem wszystko, czego tylko można oczekiwać od takiej historii: ciężki od sekretów i niedomówień klimat, bieżące, aktualne problemy współczesnych nastolatków, zaskakujące tajemnice i magię. Jestem bardzo mile zaskoczona. Polecam. Wreszcie coś ożywczo nowego!

Dział: Książki
wtorek, 18 lipiec 2017 10:10

"W stronę mroku" Lindy Nagaty

Od dzisiaj w księgarniach można dostać trzeci tom cyklu "Czerwień" Lindy Nagaty od Domu Wydawniczego Rebis.

POTĘŻNA DAWKA MILITARNEJ SF I CYBERPUNKU.

Fascynujący obraz wojen w bliskiej przyszłości, w których nanotechnologia i sztuczne inteligencje decydują o losach żołnierzy, bitew i konfliktów.

Dział: Książki

TOY STORY – O BABECZCE ZWANEJ „ZABAWECZKA”
Pies wojny o zabójczym uroku Lolitki, wytrzymałości G.J.Jane, skuteczności Ripley i obcego ósmego pasażer Nostromo razem wziętych. Z dowódcą o ksywie Dante, zgłębia kręgi ziemskich piekieł.

Dział: Książki
czwartek, 06 lipiec 2017 16:12

Sekretna kolacja

Czterech przyjaciół i świat pełen możliwości. Niestety dość szybko przygniata ich brutalna rzeczywistość i zmuszeni są podjąć radykalne kroki. Decydują się na założenie nietypowego biznesu. Organizują kolacje, na których serwuje się dania stojące w ostrej sprzeczności z przyjętymi zasadami moralnymi.

Twór autora Dziewczyny w walizce jest książką dość nietuzinkową, ponieważ zapisana została w formie relacji głównego bohatera. Dante opowiada swoją historię i już na początku informuje czytelnika, jak kończy się jego przygoda. Dzięki temu uważnie śledzić można wszystkie poczynania bohaterów, ich decyzje i zachowanie, nie skupiając się na rozważaniach dotyczących zakończenia tej opowieści.

Raphael Montes stworzył niebywale wiarygodnych bohaterów, z którymi można się utożsamić. Każdy z nich ma swoje wady i zalety, wzloty i upadki, preferencje i ekscentryczne zwyczaje. Autor niesamowicie lekko operuje słowem i nie zanudza nieciekawymi wywodami, przez co książkę czyta się naprawdę szybko i przyjemnie.

Historia obfituje w ciekawe i nadzwyczaj naturalne dialogi. Główni bohaterowie są studentami, przez co Sekretna kolacja naszpikowana jest charakterystycznym młodzieżowym slangiem. Warto tu wspomnieć również o samej konstrukcji książki. Wydawnictwo pokusiło się o wydrukowanie charakterystycznego okienka z dymkami wiadomości popularnego komunikatora internetowego, strony z przepisem na danie z zastosowaniem ludzkiego mięsa i wielu innych dodatków, które uprzyjemniają lekturę.

Raphael Montes z wielkim rozmachem napisał swego rodzaju czarną komedię. W swojej powieści porusza bardzo trudne i ogromnie kontrowersyjne tematy, lecz robi to z lekkim przymrużeniem oka. Sekretna kolacja zdecydowanie daje do myślenia i zmusza czytelnika do głębszych refleksji. Nad przyjętymi powszechnie zasadami etycznymi czy nad problemem głodu na świecie.

Momentów, które mogą zniesmaczyć czytelnika jest stosunkowo niewiele, choć Brazylijczyk wplótł do swej opowieści kilka wstrząsających zdarzeń i przemyśleń. Autor sprawnie żongluje emocjami i wciąż zaskakuje nowymi rozwiązaniami. Zadziwiające zakończenie jest naprawdę satysfakcjonującym zwieńczeniem ciekawej historii. Brak tu rozterek sercowych i nudnawych monologów. Sekretna kolacja to powiew świeżości, coś zupełnie nowego, zabawnego i przede wszystkim inteligentnego.

Dział: Książki
czwartek, 29 czerwiec 2017 08:37

Nowy dom na wyrębach

Dom na wyrębach to debiutancka i jak dotąd prawdopodobnie najlepsza książka w dorobku Stefana Dardy, jednego z czołowych polskich autorów powieści grozy. Po dziewięciu latach od premiery i kilku innych wydanych pozycjach, pisarz zaskoczył czytelników drugim tomem, wzbudzając tym samym zarówno podekscytowanie, jak i dreszcz niepokoju, czy historia ta nie okaże się jedynie odgrzewaniem starego kotleta.

Nowy dom na wyrębach to bezpośrednia kontynuacja wydarzeń z poprzedniej części, dlatego powinny sięgnąć po niego jedynie osoby, które mają już za sobą jej lekturę. Tym razem jego głównym bohaterem jest Hubert Kosmala, w którego ręce trafia pamiętnik pisany przez Marka Leśniewskiego. Mężczyźnie, ateiście do bólu wręcz twardo stąpającemu po ziemi, trudno jest uwierzyć w opisywane przez przyjaciela zjawiska i wydarzenia, a tym bardziej w niebezpieczeństwo grożące jego najbliższym. Niemniej każda wyprawa do domu w Wyrębach wzbudza w nim coraz większe wątpliwości, zaczynają też prześladować go koszmarne sny. Czy groza, która zalęgła się w starym domu z bali dosięgnie Kosmalę i jego rodzinę?

Drugą główną bohaterką, której wątek przeplata się z narracją poświęconą Hubertowi, jest Ewa Firlej, dawniej zauroczona Leśniewskim i nadal przeżywająca to, co go spotkało. Z czasem uczucie żalu i tęsknoty za Markiem przycicha, między innymi za sprawą nowego znajomego. Czy jednak na pewno jest on tym za kogo się podaje?

Z przyjemnością mogę stwierdzić, że czytelnicy dobrze wspominający stary Dom na wyrębach nie powinni być rozczarowani. Nowa odsłona jego historii nadal zapewnia dreszczyk niepokoju, miejscami przeradzający się w poczucie zagrożenia i grozy. Cieszy fakt, że autor nie wykorzystuje do zdarcia pomysłu na źródło owego horroru znanego z pierwszego tomu, a tworzy nowe na kanwie tego poprzedniego. I to w sposób logiczny (na miarę zjawisk nadnaturalnych oczywiście) i przemyślany.

Mimo że już pierwsze strony niosą atmosferę nieokreślonego do końca zagrożenia, akcja powieści toczy się raczej powoli. Wraz z Kosmalą wracamy do Wyrębów, które po wydarzeniach, jakie miały tam miejsce, straciły bezpowrotnie status sielskiej oazy spokoju. Pojawiają się nowe postaci, wcześniej pojawiające się gdzieś w tle, teraz zaś zyskujące na znaczeniu. Z kolei ci, którzy wcześniej odgrywali znaczące role, teraz pojawiają się epizodycznie. Taki zabieg to ciekawy eksperyment pozwalający spojrzeć na bohaterów z innej perspektywy.

Książkę kończą słowa, które potrafią czasem wyprowadzić z równowagi nawet najspokojniejszego czytającego. Okazuje się, że jest to zaledwie koniec części pierwszej, która dobiega końca w chwili, gdy właściwa akcja zaczyna nareszcie nabierać tempa. Przez niemal całą powieść autor podrzuca kolejne wątki i powoli rozwija je, rozbudzając ciekawość i pobudzając wyobraźnię, lecz nie doprowadza do kulminacji. W rezultacie, książkę można odebrać jako preludium przed kolejną częścią, na który – miejmy nadzieję – nie będziemy musieli zbyt długo czekać.

Darda dba o to, by czytelnik poczuł specyficzny klimat lat 90. Nie ma mowy o powszechnie dostępnych telefonach komórkowych, a jeśli główny bohater potrzebuje do kogoś zadzwonić (co zdarza się dosyć często), używa żetonów i budek telefonicznych. Popija piwo EB i słucha kaset Grzegorza Turnaua, a policjanci jeżdżą wysłużonym poldkiem. Ma to swój urok i osoby pamiętającym dobrze tamte czasy z pewnością niejeden raz uśmiechną się pod nosem z nostalgią. Czasem autor pozwala sobie też na innego rodzaju puszczanie oka do czytelnika, jak choćby zmuszając niektórych bohaterów do snucia planów pobytu na Manhattanie akurat w czasie ataku na WTC, mającego nastąpić pięć lat później.

Podsumowując, wbrew obawom, że Nowy dom na Wyrębach będzie jedynie bazował na sukcesie poprzedniego tomu, Darda stworzył przemyślaną i wciągającą, lecz nadal nieskończoną historię, po którą powinni sięgnąć wszyscy, którym spodobał się historia Marka Leśniewskiego. Powieść zachowała niepokojącą atmosferę, w którą warto ponownie się zanurzyć. Oby tylko jej kontynuacja ukazała się już wkrótce!

Dział: Książki

Zapraszamy w ten weekend na Big Book Festival!

Nazywane literackim Open’erem, zbliżające się wielkimi krokami święto literatury, to znakomity dowód na to, że czytanie może być fantastycznym sposobem na spędzanie wolnego czasu. Big Book Festival to ponad 50 wydarzeń w 3 dni i setka gości z Polski i ze świata – a to wszystko w pierwszy weekend wakacji, już 23–25 czerwca, w dawnym kompleksie szkół im. Klementyny Hoffmanowej w Warszawie (ul. Emilii Plater 31).

Dział: Wydarzenia
wtorek, 20 czerwiec 2017 21:18

Inner Chains (PC)

Inner Chains to gra typu first-person shotter, rozgrywająca się w mrocznym, biomechanicznym świecie. Jest ona projektem warszawskiego studia Telepaths’ Tree – ekipy, której członkowie pracowali wcześniej m.in. w CD Projekt RED, People Can Fly oraz Epic Games. Biorąc pod uwagę to oraz niezwykle klimatyczne grafiki i trailery, można by odnieść wrażenie, że gra będzie udanym tworem. Coś poszło widać nie tak...

Pierwszy problem pojawił się już na samym początku. Inner Chains wczytuje się długi czas, a jego wymagania – moim zdaniem – są z kosmosu, jeśli patrzeć na całokształt gry. Gra jest słabo zoptymalizowana, nie ma w niej zbyt wiele, a – mimo to – udało jej się zamienić mój komputer w najprawdziwszy grzejnik.

Z początku gra zaciekawiła mnie swoim klimatem. Dziwaczne krajobrazy, mecha-rośliny, „opętani” ludzie, którzy zdawali się być wyznawcami jakiejś mrocznej religii – to wszystko wprowadziło swoistą aurę tajemniczości i grozy. Jednakże im bardziej zagłębiałam się w rozgrywkę, tym bardziej poczucie podirytowana wypierało pozytywne pierwsze wrażenie. Cel podróży głównego bohatera nie zostaje jakoś specjalnie wyjaśniony, sama fabuła jest dla mnie jedną, wielką tajemnicą. Na swej drodze napotykałam różne napisy w dziwnym języku, które można było rozczytać po odnalezieniu tabliczek z poszczególnymi literami. Być może rozjaśniłyby one obraz fabularny gry, lecz – niestety – pierwszą tabliczkę udało mi się odczytać dopiero w ostatnim akcie i nie wniosła ona zbyt wiele sensu do rozgrywki. Co jakiś czas natykałam się również na mechaniczne rośliny, pokazujące miejsca, do których niebawem się trafi oraz kolejne mechaniczne rośliny, które oczywiście ujawniają kolejne miejsca, do których niebawem się trafi oraz następne rośliny, które (...).

W grze dostępne są jedynie trzy rodzaje broni – elektryczna, podpalająca i strzelająca kolcami. Każda z tych broni ma inne zastosowanie, np. ognista umożliwia podpalanie roślin, a elektryczna umożliwia otwieranie niektórych przejść. Na początku przeciwnikami są istoty przypominające zombie, w kolejnych etapach gry pojawiają się wrogowie używający broni podobnych do naszych. Przeciwnicy nie są jednak zbyt zróżnicowani. Dodatkowo na każdym kroku czyhają na nas pułapki w postaci morderczych roślin i dziwnych stworzeń, wiszących na sklepieniach. Często są one powodem naszej śmierci, ale równie często okazują się one niezwykle przydatne. Ogromną radość sprawiało mi zwabianie w zasięg ich ataku wrogów, którzy nie spodziewali się napaści z wielu stron.

Wisienką na torcie rzeczy, które nie przypadły mi do gustu, były checkpointy. Zostały one rozmieszczone w nieprzemyślany sposób. Niekiedy po śmierci musiałam biec aż dziesięć minut, aby ponownie spróbować przejść dany etap gry, a innym razem – gdy poziom trudności był dużo mniej wymagający – pojawiały się one obok siebie. Budziło to we mnie ogromną frustrację.

Podsumowując: Inner Chains jest grą, która poza wspaniałym klimatem i pięknymi, surrealistycznymi grafikami Tomasza Strzałkowskiego, nie oferuje graczowi zbyt wiele. Słaba optymalizacja, brak jasnej fabuły, monotonne (aczkolwiek niekiedy satysfakcjonujące) walki, wiele niezrozumiałych dziwactw (m.in. wcześniej wspomniane rośliny, ukazujące przyszłe lokacje) oraz urywana muzyka (sick!) ostatecznie nie wywierają pozytywnego wrażenia. Całe szczęście gra jest dość krótka, dzięki czemu mały wybór broni i słabo urozmaiceni wrogowie nie są rażącym problem. Ogromnie zawiodłam się na tej grze, ponieważ bardzo nakręciłam się na ten biomechaniczny świat. Pomysł miał ogromny potencjał, lecz – niestety – sama rozgrywka została słabo zrealizowana. Prawdę mówiąc, ni to horror, ni strzelanka - zwykły przerost formy nad treścią...

Dział: Gry z prądem

Już 18 kwietnia nakładem wydawnictwa Rebis oraz pod patronatem Secretum ukaże się pierwszy tom krzyżackiego cyklu Dariusza Domagalskiego pt. "Delikatne uderzenie pioruna". Rok 1409. Jak twierdzą prości ludzie, niezwykłe znaki w całej Europie zwiastują nową zawieruchę dziejową, gwałtowne wydarzenia, które mogą odmienić los świata. Na Wschodzie narasta napięcie między zakonem krzyżackim a Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim.

Dział: Patronaty